Monument Molukse KNIL-militairen Zwolle

Onthulling namenmonument Molukse KNIL-militairen Zwolle

Op vrijdag 23 juni heeft locoburgemeester en wethouder Inclusie en Diversiteit Dorrit de Jong het namenmonument van de Molukse KNIL-militairen uit Zwolle op begraafplaats Bergklooster onthuld. Dat deed zij samen met leden van de Werkgroep 70 Jaar Molukkers, vertegenwoordigers van de tweede en derde generatie Molukkers in Zwolle. Aansluitend hebben locoburgemeester Dorrit de Jong en wethouder Arjan Spaans, tevens veteraan, namens het gemeentebestuur een krans gelegd bij het monument.

In 2021 besloot de Zwolse gemeenteraad tegemoet te komen aan de wens van de Werkgroep 70 Jaar Molukkers Zwolle om een namenmonument op te richten en de beschermde status te verlenen aan de graven van de eerste generatie Molukse KNIL-militairen uit Zwolle. Dit alles staat symbool voor het eerherstel en de erkenning van het leed van de eerste generatie Molukse KNIL-militairen en hun echtgenotes die in1951 naar Zwolle en de wijk Holtenbroek kwamen.

Alle graven zijn herkenbaar gemaakt met een bronzen V(eteranen) teken. Op het monument, vervaardigd door Cuperus Gedenken Zwolle, staan in totaal 58 namen. Niet alleen van de 49 KNIL-militairen die in Zwolle zijn begraven, maar ook van degenen die zijn gecremeerd of die in Indonesië werden begraven.

Over het namenmonument Molukse KNIL-militairen Zwolle

Dit monument is vormgegeven en vervaardigd door Cuperus Gedenken Zwolle. Het KNIL-embleem werd ontworpen door Notengrafmonumenten Helmond. Het citaat onderop het monument verwijst naar het lied "Tersembunyi ujung jalan" uit het liedboek "Kidung djemaat 416",  en staat voor ‘Wat de toekomst brengen moge’ in het Maleis.

Het namenmonument werd vrijdag 23 juni 2023 onthuld door locoburgemeester Dorrit de Jong (wethouder Inclusie en Diversiteit) en vertegenwoordigers van de derde generatie Molukkers in Zwolle (werkgroep 70 jaar Molukkers Zwolle). 

Op het monument staan in totaal 58 namen. Het gaat om de 49 Molukse KNIL-militairen uit Zwolle die hier begraven zijn (48 op begraafplaats Bergklooster en 1 op begraafplaats Kranenburg), de militairen die werden gecremeerd en de militairen die in Indonesië zijn begraven. Alle graven hebben de beschermde status en zijn herkenbaar aan het V(eteranen) teken. 

Het monument staat voor het eerherstel en de erkenning van het leed van de eerste generatie Molukse KNIL-militairen en hun echtgenotes die in 1951 naar Nederland kwamen. 

Achtergrond

In 1951 kwamen in totaal bijna 13.000 voornamelijk Molukse KNIL-militairen met hun gezinnen in Nederland aan, getraumatiseerd door de Tweede Wereldoorlog en de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog. Bovenop deze ‘onzichtbare bagage’ wachtte bij aankomst een collectief ontslag voor deze aan Nederland trouwe soldaten en daarmee het verlies van de KNIL-status. Vanuit de havens van Rotterdam en Amsterdam werden zij met hun gezinnen naar het demobilisatiecentrum in Amersfoort gebracht. Daarna werden zij door het hele land veelal in barakkenkampen ondergebracht, waaronder voormalige concentratiekampen. In Overijssel hebben zeven gemeenten een Molukse gemeenschap : Almelo, Deventer, Rijssen-Holten, Nijverdal, Staphorst, Wierden en Zwolle.

Uiteindelijk was er geen weg terug naar het geboorteland en werd een tijdelijk verblijf in Nederland permanent. Vanuit de kampen verhuisden de Molukkers naar woonwijken in ons land, zoals in Zwolle naar Holtenbroek. Zij moesten niet alleen wennen aan een nieuw land, maar ook leren omgaan met de oorlogstrauma's waarvoor in die tijd nog geen hulpprogramma bestond. Met de kennis van nu waren zij nooit in voormalige concentratiekampen ondergebracht. Binnen de Molukse gemeenschap laat dit tot op de dag van vandaag diepe sporen na. 

Het Molukse verhaal maakt deel uit van onze gezamenlijke geschiedenis en moet worden doorverteld om het van generatie op generatie levend te houden, in het besef dat het verdriet en de pijn van generatie op generatie doorwerken. Ruim zeventig jaar na dato wordt de behoefte aan eerherstel en erkenning van het leed van de Molukkers en de doorwerking daarvan maatschappelijk gevoeld. In 2021 besloot de Zwolse gemeenteraad tegemoet te komen aan de wens een namenmonument op te richten en een bijzondere status te verlenen aan de graven van de eerste generatie Molukse KNIL-militairen uit Zwolle die voor Nederland het KNIL dienden in de periode 1940-1945.